Хүн амын болон мал
аж ахуйн ус хэрэглээг дараах
байдлаар ангилж болно. Үүнд:
Хотын хүн амын
ус хэрэглээг:
·
Орон сууцанд оршин
суудаг иргэдийн ус хэрэглээ /200 литр/,
·
Гэр хороолол дахь
зөөврийн ус хэрэглэдэг /6-8
литр/,
·
Төвлөрсөн шугамнаас
ус хэрэглэдэг иргдийн /7-9 литр/,
·
Зуслан, хувийн
орон сууцтай иргэдийн ус хэрэглээ /5-6 литр/,
·
Мал бүхий болон
бага хэмжээний газар таралан
эрхлэгч иргэдийн
/судалгаа
байхгүй /
Хөдөөгийн хүн ам,
мал аж ахуйн ус хэрэглээ:
Орон сууцанд оршин
суудаг нэг иргэн 1998 онд 450 литр ус
хэрэглэж байсан бол 2011 онд
200 гаруй литр буюу ус хэрэглээ 2
дахин буурсаныг судалгаагаар тогтоосон
байна. Энэхүү бодит үр дүн эх үүсвэрээс хэрэглэх усны хэмжээг 2 дахин бууруулсан, энэ хэмжээгээр
бусад өсөн нэмэгдэх хэрэглээг усаар хангах боломжийг бүрдүүлсэн. Хүн амын тоо нь
өөрөө ус хэрэглээг тодорхойлдог үндсэн үзүүлэлт. Нийслэл хотын хүн ам хэдий олон байна, ус хэрэглээ
төдий чинээ их болно. Хотын хүн амын
тоо өдгөө 1.3 сая болсон, бараг
60 хувийн ус хэрэглээ
ихээхэн доогуур түвшинд байгаа.
Иймээс иргэдийн одоогийн ус
хэрэглээг нэмэгдүүлэх арга бол
орон сууцжуулах, Энэ нь нэг иргэний
хоногийн дундаж ус хэрэглээ 7-9 литр
байгааг доод тал нь 150 литр болгох
шаардлага гарч ирнэ. Одоогийн ус
хэрэглээг 16-20 дахин
нэмэгдүүлэх хэрэгтэй болно.
Хөдөөд 211 оны байдлаар:
инженерийн хийцтэй 13678 худаг,
энгийн уурхайн
25953 худагтай,
Малчдын өвөлжөө,
хаваржаанд гар худгийн 70 гаруй , инженерийн хийцтэй худгийн 30 гаруй
хувь нь ашиглагдаж 25 гаруй сая малыг усаар хангах ба бусад мал сүрэг
нь цас, мөсний усаар ундаалдаг.
Зун, намрын бэлчээрт инженерийн хийцтэй худгийн 60 гаруй, гар худгийн 30 гаруй хувь ашиглагдаж 30 орчим сая малыг
усаар хангадаг. Үлдэж байгаа мал сүрэг
гол, горхи, борооны тогтсон
усаар ундаалдаг.
Манай улс 40 саяас дээш
толгой малтай байхад жилийн
усны хэрэгцээ 100 сая.м3 -
ээс давж байдаг. Харин малчин өрхийн ус хэрэглээ 3,0 сая.м3 орчим,
хөдөөгийн зарим малчин өрхийн ус хэрэглээ туйлын бага өдөрт 10 литр хүрдэггүй,
ДҮГНЭЛТ
Манай улсын нийгэм, эдийн засгийн үндсэн хэрэглээ /Хүн
ам, ХАА, Үйлдвэр /нь газар доорх цэнгэг усны нөөцийн олборлолтод
суурилагдсан байна.
Манай улсын
хэмжээнд газар доорх усны нөөцийн байгалийн болон ашиглалтыг хянах мониторинг байхгүй байгаа нь нөөцийн бүрдэлт, нөхөн сэргээлт,
хомсдол, бохирдолтын талаар дорвитой дүгнэлт хийж цаашдын чиг, хандлагыг
тодорхойлоход бэрхшээлтэй байна.
Байгалийн усны
нөөцийг нөөцийг өвөл, хавар, зун, намрын улиралд болон ус дутагдалтай бүс
нутагт хэрхэн хуваарилах, томоохон уул
уурхайн үйлдвэрлэлд нөөц хүрэлцэх үү, эс хүрэлцэх талаар усны
нөөцөд тулгуурлан ашиглах менежментийн нэгдсэн бодлого
үгүйлэгдэж байна.
Газар доорх цэнгэг ус нь стратегийн эрдэс баялаг гэдгийг
нийтээрээ хүлээн зөвшөөрч, түүний ашиглалт, хамгаалалт,
судалгаанд томоохон өөрчлөлт
хийх цаг болжээ.
Өмнө говь дахь газар доорхи усны нөөцийг их хэмжээгээр
уул уурхайн үйлдвэрлэлд ашиглах нь байгаль орчин, бүс нутгийн хуурайшилтад ихээхэн
нөлөөлөл үзүүлэх, орон нутгийн
хүн ам, мал аж ахуй, газар тариалан эрхлэх боломжийг хязгаарлах
төлөв ажиглагдаж байна.
Усны нөөцийн судалгаанд
төрийн зүгээс шинжлэх ухааны арга
зүйн үндэслэлтэй бодлогыг
боловсруулж хэрэгжүүлэх нь
стратегийн ач холбогдолтой юм.